هواپیمایی ماهان
| هواپیمایی ماهان | |
|---|---|
| تأسیس: | ۱۹۹۲ میلادی |
| کد یاتا: | IRM |
| کد ایکائو: | W5 |
| دفتر اصلی: | تهران - ایران |
| ناوگان: | ۳۸ فروند[نیازمند منبع] |
| مقاصد: | ۲۳[نیازمند منبع] |
| مرکز فعالیت: | فرودگاه بین‌المللی امام خمینی فرودگاه مهرآباد |
| وب‌گاه: http://www.mahan.aero | |
هواپیمایی ماهان (Mahan Air) یکی از شرکتهای هواپیمایی خصوصی ایرانی است که دفتر اصلی آن در تهران قرار دارد. این شرکت در سال ۱۹۹۲ در کرمان تأسیس گردید. سهامدار عمده‌ٔ این شرکت مؤسسه خیریه مولی‌الموحدین [۱] است.
در تاریخ ۲۱ مارس ۲۰۰۸، وزارت بازرگانی آمریکا چندین شرکت را به‌خاطر فروش ۳ فروند هواپیمای ساخت آمریکا به ماهان ایر، به مدت شش ماه از برخورداری از امتیازات تجاری دولت آمریکا محروم کرد.[۲][۳]
هواپیمایی ماهان در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷ بدلیل نقص در مسائل ایمنی در فهرست سیاه اتحادیه اروپا قرار گرفت و پروازهای این شرکت به دوسلدورف و منچستر و دیگر مقاصد اروپایی لغو شد.[۴] نهایتاً اتحادیه اروپا در تاریخ ۲۴ ژوئیه ۲۰۰۸، تقریباً یک سال پس از آن‌که ماهان ایر را به خاطر «عدم رعایت استاندارهای ایمنی» در فهرست سیاه قرار داده بود، نام این شرکت را از این فهرست خارج کرد.[۵][۶]
محتویات[نهفتن] |
مقاصد [ویرایش]
مقصدهای داخلی [ویرایش]
- از تهران: ماهشهر - عسلویه - کیش - اصفهان - شیراز - بندرعباس - سیرجان - کرمان - ایرانشهر - زاهدان - زابل - مشهد - کرمانشاه - سنندج - خرم آباد - اهواز - اردبیل - قشم
- از مشهد: تهران - عسلویه - کرمان - زابل - کرمانشاه - اهواز - اردبیل - بندرعباس - اصفهان - کیش
- از کرمانشاه: تهران - مشهد - بندرعباس - عسلویه
- یک مسیر هوایی نیز بین سیرجان و ایرانشهر برقرار است.
مقصدهای بین‌المللی [ویرایش]
بانکوک(ازتهران و مشهد) - دهلی - امریتسار - دوبی - اربیل - بحرین - دمام(از مشهد)- بیشکک - دوسلدورف - استانبول - کویت - بغداد - نجف - کوالالامپور (از شیراز)-آلماتی-مسقط-شانگهای ازتاریخ 7 شهریور
ناوگان [ویرایش]
هواپیماهای زیر در ناوگان هواپیمایی ماهان در حال خدمت هستند:[نیازمند منبع]
ایران ایر
| ایران ایر | |
|---|---|
| تأسیس: | ۱۳۴۰ هجری شمسی |
| کد یاتا: | IR |
| کد ایکائو: | IRA |
| دفتر اصلی: | تهران - ایران |
| ناوگان: | ۴۸ فروند |
| مقاصد: | ۸۴ |
| رئیس شرکت: | فرهاد پرورش |
| وب‌گاه: http://www.iranair.com | |
هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران از هنگام تأسیس در سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۷ «هواپیمایی ملی ایران» نام داشت که به اختصار «هما» نیز خوانده می‌شد. نام رسمی بین‌المللی این شرکت حامل پرچم از آغاز تا کنون «ایران ایر» (Iran Air) بوده است.
محتویات[نهفتن] |
تاریخچه
| سال | توضیحات |
|---|---|
| ۱۳۲۵ | تاسیس شرکت هواپیمایی ایران با سرمایه بخش خصوصی ( حمل بیش از ۱۱ هزار مسافر در اولین سال ) |
| ۱۳۳۳ | تاسیس شرکت هواپیمایی پارس توسط بخش خصوصی |
| ۱۳۴۰ | تاسیس شرکت هواپیمایی ملی ایران هما با ادغام شرکتهای هواپیمایی ایران و پارس |
| ۱۳۴۱ | نخستین گام عملیاتی هما ، حمل و نقل زائران خانه خدا |
| ۱۳۴۳ | عضویت در انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی « یاتا » |
| ۱۳۴۴ | نخستین پرواز جت هما با ۸۲ مسافر از فرودگاه مهرآباد تهران به بیروت، رم، ژنو و فرانکفورت و کنار گذاشتن هواپیماهای ملخ دار با موتورهای پیستونی |
| ۱۳۴۹ | ورود نخستین فروند از 5 فروند هواپیمای بویینگ (B-707) |
| ۱۳۵۵ | تداوم گسترش شبکه پروازهای داخلی و بین‌المللی هما با استفاده از ۲۳ فروند هواپیمای جت، همراه با دو فروند جت اجاره ای |
| ۱۳۵۹ | ورود نخستین فروند از ۶ فروند هواپیمای ایرباس (A-300-B2K) |
| ۱۳۶۰ | تغییر نام هواپیمایی ملی ایران " هما " به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هما ( حمل بیش از 1/2 میلیون مسافر در این سال ) |
| ۱۳۶۹ | ورود نخستین فروند از ۶ فروند هواپیمای فوکر(F-100) |
| ۱۳۷۱ | آغاز فعالیت ایران ایرتور بعنوان یک شرکت هواپیمایی وابسته به هما با استفاده از هواپیماهای اجاره ای |
| ۱۳۷۳ | اضافه شدن هواپیمای ایرباس(A-300-600) |
| ۱۳۷۹ | ورود یک فروند هواپیمای ایرباس (A-310-300) از امارات |
| ۱۳۸۰ | اضافه شدن ۶ فروند هواپیمای ایرباس (A-310-200) از ترکیه |
| ۱۳۸۲ | ورود یک فروند هواپیمای ایرباس (A-310-300) |
| ۱۳۸۳ | اضافه شدن ۳ فروند هواپیمای فوکر (F-100) و 2 فروند هواپیمای ایرباس (A-300-600) |
| ۱۳۸۴ | اضافه شدن ۴ فروند هواپیمای فوکر |
| ۱۳۸۵ | اضافه شدن یک فروند هواپیمای فوکر یک فروند هواپیمای (B-747-200) 2 فروند هواپیمای (A-300-B4) |
| ۱۳۸۶ | ورود 5 فروند هواپیمای F-100 موفقیت "هما" در کسب تاییدیه SAFA( کمیسیون ایمنی هوانوردی اروپا) مبنی بر ایمنی و استمرار پروازهای هما به اروپا |
| ۱۳۸۷ | اضافه شدن ۲ فروند هواپیمای (A-300-200) یک فروند هواپیمای A320 و ورود ۲ فروند هواپیمای باری (A-300-B4-F) و یک فروند هواپیمای باری (B-747-F) و موفقیت هما در اخذ گواهینامه IOSA (ارزیابی ایمنی عملیات و سیستم‌های کنترلی شرکتهای هواپیمایی توسط یاتا) [۱] |
| ۱۳۸۹ | طبق تصمیم کمیسیون حمل و نقل اروپا تعدادی از هواپیماهای ایران ایر به دلیل غیر ایمن بودن در فهرست سیاه این سازمان قرار گرفت واجازه پرواز دراوپا به آنان داده نخواهد شد.[۲] |
تأسیس
گروهی از بازرگانان ایرانی در سال ۱۹۴۲، نخستین شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران را با نام ایرانین ایرویز تأسیس نمودند. این شرکت به جابجایی مسافر و بار در مسیرهای داخلی و منطقه‌ای می‌پرداخت و علاوه بر آن یک پرواز هفتگی باری نیز به اروپا انجام می‌داد. ناوگان آن از تعدادی هواپیمای داگلاس دی سی ۳ تشکیل شده بود. بعدها تعدادی هواپیمای دی سی ۴ و ویسکانت نیز به ناوگان ایرانین ایرویز اضافه شد.
در سال ۱۹۵۴، یک شرکت هواپیمایی خصوصی دیگر به نام پرشین ایرسرویسز (پاس) در تهران تشکیل شد. پاس فعالیت‌های خود را در زمینه حمل بار آغاز کرد و بعدها به حمل مسافر در مسیرهای داخلی منتهی به تهران نیز پرداخت. این شرکت در سال ۱۹۶۰ پروازهای بین‌المللی خود را در مسیرهای اروپایی آغاز نمود. این مسیرها شامل تهران-لندن، تهران-پاریس، تهران-ژنو و تهران-بروکسل می‌شد. این پروازها با استفاده از هواپیماهای دی سی ۷ اجاره شده از شرکت سابنا انجام می‌گرفت.
در روز ۲۴ فوریه سال ۱۹۶۲، دو شرکت ایرانین ایرویز و پرشین ایرسرویسز در یکدیگر ادغام شده و شرکت هواپیمایی ملی ایران (هما)، با نام بین‌المللی ایران ایر (IRAN AIR) تأسیس گشت. این شرکت ملی اعلام شد و تمام امکانات و پرسنل دو شرکت مذکور را در اختیار گرفت. در همان زمان نشان هما برای این شرکت تازه تأسیس طراحی گشت.
هما پروازهای خود را با بهره‌گیری از هواپیماهای داگلاس دی سی ۳، دی سی ۶، ویکرز و آورویورک آغاز نمود و در سال ۱۹۴۶ به عضویت کامل یاتا در آمد.
دوران طلایی
اولین پرواز هما با هواپیماهای جت در سال ۱۹۶۵ با استفاده از یک فروند بوئینگ ۷۲۷-۱۰۰ در مسیر تهران-بیروت انجام شد. پس از آن شرکت تصمیم به تبدیل تمام ناوگان خود به هواپیماهای جت گرفت. با شروع دهه ۱۹۷۰ عصر طلایی هما نیز آغاز گشت. در سال ۱۹۷۱ تعدادی بوئینگ ۷۳۷-۱۰۰ و در سال ۱۹۷۴ تعدادی بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰ وارد ناوگان شرکت شد. همچنین تحویل هواپیماهای گران قیمت بوئینگ ۷۴۷ از نوع ۱۰۰ و ۲۰۰ و اس پی از سال ۱۹۷۵ آغاز گشت.
در میانه دهه هفتاد میلادی، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به طور روزانه به قاره اروپا انجام می‌داد، در این دوره هواپیمایی ملی ایران تنها در مسیر تهران-لندن بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد. خط هوایی تهران به فرودگاه جان اف کندی نیویورک در سال ۱۹۷۵ با بهره‌گیری از بوئینگ ۷۰۷ و با یک توقف در فرودگاه هیث‌رو لندن آغاز شد. با خرید بوئینگ‌های ۷۴۷ اس پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران-نیویورک به کار گرفت و به این ترتیب طولانی‌ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه اندازی کرد.
در ۸ اکتبر سال ۱۹۷۲ هما قرارداد خرید دو فروند هواپیمای مافوق صوت کنکورد را با کنسرسیوم انگلیسی-فرانسوی آن به امضا رساند. البته این هواپیماها هرگز به ناوگان هما وارد نشدند، چرا که در آوریل ۱۹۸۰ با توجه به روی دادن انقلاب ایران و دگرگون شدن سیاست‌های حکومت، این قرارداد فسخ شد. هما آخرین شرکت هوایی خارجی بود که قرارداد خرید این هواپیما را فسخ می‌کرد.
در سال ۱۹۷۸ هما ۶ فروند ایرباس مدل آ-۳۰۰ را برای به کارگیری در مسیرهای محلی از شرکت اروپایی ایرباس خریداری کرد و نخستین بهره بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب گرفت. در پایان این سال هما به بیش از ۳۱ مقصد در داخل و خارج از ایران، از پکن و توکیو تا نیویورک به طور روزانه پرواز می‌کرد و در حال راه‌اندازی خطوط هوایی جدیدی به مقصد لس آنجلس و سیدنی بود.
در سالهای پایانی دهه هفتاد، هواپیمایی ملی ایران به عنوان رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان شناخته می‌شد و در عین حال یکی از ایمن‌ترین، مدرن‌ترین، و پردرآمدترین شرکتهای هواپیمایی دنیا نیز به شمار می‌رفت. در سال ۱۹۷۶ هما پس از شرکت استرالیایی کوانتاس ایمن‌ترین شرکت هوایی جهان لقب گرفت. (تا پیش از انقلاب اسلامی تنها حادثه هما مربوط به سقوط یک فروند داگلاس دی سی ۳ این شرکت در سال ۱۹۵۲ می‌شد.) در آن سال‌ها هما سعی داشت از موقعیت استراتژیک ایران به عنوان نقطه‌ای میان شرق و غرب عالم به نحو احسن استفاده کرده و ایران را به مرکز ترانزیت بار و مسافر در جهان تبدیل کند. این روند با انقلاب ۱۹۷۹ ایران به کلی متوقف شد.
ساختمان مرکزی هواپیمایی ایران ایر توسط مهندسان اسرائیلی ساخته شد.[۳]
پس از انقلاب ۱۳۵۷
پس از پیروزی انقلاب ایران، با دگرگون شدن سیاست‌های حکومت، انجام برخی پروازهای بین‌المللی هما تغییر نمود و از ۲۶ فوریه ۱۹۷۹، تعدادی از آنها نظیر تهران-تل آویو به کلی تعطیل شد. همچنین تهران به تنها مرکز انجام پروازهای بین‌المللی شرکت تبدیل شد و قرار شد فرودگاه بین‌المللی شیراز تنها در موقع لزوم مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین تمام فرودگاههای ایران به جز فرودگاه مهرآباد شبکه پروازهای بین‌المللی خود را از دست دادند.
آخرین فرود هما در فرودگاه جان اف کندی نیویورک در روز ۷ نوامبر سال ۱۹۷۹ اتفاق افتاد. دولت آمریکا پرواز روز بعد هما را درحالی که برای فرود آماده می‌شد به فرودگاه مونترال تغییر مسیر داد و اعلام کرد به دلیل تنش‌های ایجاد شده در روابط دو کشور در جریان اشغال سفارت آمریکا در تهران، هواپیماهای ایرانی حق فرود در هیچ یک از فرودگاههای ایالات متحده را ندارند. این خط هوایی پس از گذشت ۲۸ سال هنوز بازگشایی نشده‌است. در سال ۲۰۰۵ و در جریان سفر محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران به مقر سازمان ملل وی با جمعی از ایرانیان مقیم آمریکا دیدار نمود و با توجه به درخواست‌های مکرر آنان به رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران دستور داد به پیگیرِی راه اندازی مجدد این مسیر هوایی بپردازد. با وجود نامه نگاری‌های صورت گرفته از سوی ایران هنوز پاسخی از طرف آمریکا دریافت نشده‌است. با تعطیلی خط هوایی نیوِیورک هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ اس پی هما به طور گسترده در مسیرهای آسیایی و اروپایی به کار گرفته شدند.
در دهه ۱۹۸۰ با توجه به جنگ هشت ساله ایران و عراق و مشکلات ناشی از آن پیشرفت چندانی در هما صورت نگرفت. در این دوران اکثر پروازهای داخلی و بین‌المللی شرکت با لغو و یا تأخیرهای مکرر روبرو می‌شد. در آن زمان همچنین تمام پروازهای شرکت به مقصد فرودگاه آبادان مرکز فعالیت‌های نفتی ایران تعطیل شد. این روند تا زمان برقراری آتش بس بین در سال ۱۹۸۸ یافت.
نام رسمی شرکت در سال ۱۹۸۱ به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. در این سال هما ۱٫۷ میلیون مسافر را جابجا کرد.
با آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی با وجود افزایش شدید تقاضا برای سفرهای هوایی، به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت هوایی ایران از سوی آمریکا، هما تنها توانست چند فروند هواپیمای کوچک فوکر ۱۰۰ را از شرکت سازنده هلندی آن خریداری کند.
از مهم‌ترین اتفاقات دیگر دهه نود میلادی برای هما می‌توان به راه اندازی شرکتهای هواپیمایی خصوصی در ایران اشاره کرد. با توجه به سیاست‌های دولت ایران در زمان ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی شرکتهای هواپیمایی مختلفی مانند هواپیمایی ماهان، هواپیمایی کاسپین و کیش ایر تأسیس شدند که به انحصار هما در پروازهای داخلی و خارجی پایان بخشیدند. در حال حاضر شرکت هواپیمایی در حال رشد ماهان را می‌توان مهم‌ترین رقیب داخلی هما ارزیابی کرد.
در سالهای پایانی دهه ۱۹۹۰ با توجه به بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا در دوره ریاست جمهوری سیدمحمدخاتمی، هما توانست قرارداد خرید چند فروند هواپیمای مدرن ایرباس ای ۲۰۰-۳۳۰ را با شرکت اروپایی ایرباس نهایی کند، این قرارداد هم در سال ۲۰۰۱ با توجه به فشارهای ایالات متحده آمریکا لغو شد. در همان سال شرکت ۵ فروند ایرباس آ-۳۱۰-۲۰۰ و ۱ فروند ایرباس آ-۳۱۰-۳۰۰ را به صورت دسته دوم از ترکیه خریداری کرد. از جدیدترین اقدامات هما می‌توان به خرید دو فروند ایرباس آ-۳۰۰-۶۰۰ دسته دوم از شرکت المپیک ایرلاینز یونان اشاره کرد.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران که شامل ممنوعیت فروش هواپیما و قطعات آن می‌شود مهم‌ترین مانع بر سر رشد هما به شما می‌رود. امروزه به دلیل این تحریم‌ها، هما ناوگانی فرسوده و قدیمی دارد. این شرکت نه تنها جایگاه ممتاز جهانی خود در دهه هفتاد را به کلی از دست داده بلکه با سرمایه گذاری برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات عربی متحده، قطر و بحرین بر صنعت هوایی خود، در منطقه خاورمیانه نیز به عنوان یک شرکت هواپیمایی درجه دو شناخته می‌شود.
بسیاری از پروازهای بین‌المللی هما به دلیل کمبودهای این شرکت متوقف شده و شبکه پروازی داخلی این شرکت نیز با وجود افزایش تقاضاها تغییر چندانی نکرده‌است. به دلیل عمر زیاد هواپیماهای این شرکت میزان تاخیر پروازهای آن نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته‌است. بسیاری از هواپیماهای هما به دلیل نقائص فنی جزئی بازنشسته شده‌اند، چرا که شرکت قدرت تعمیر و تامین قطعات یدکی آنها را ندارد. نمونه این هواپیماها را می‌توان در فرودگاه مهرآباد دید. یک بوئینگ ۷۴۷ اس پی این شرکت نیز بعد از شکستن ارابه فرود آن در سال ۲۰۰۴ در فرودگاه پکن، بلا استفاده شده‌است. با این حال هما سعی دارد با اجاره یا خرید هواپیماهای دست‌دوم از کشورهایی مانند ترکیه یا خرید هواپیماهای روسی بخشی از کمبودهای خود را رفع کند.[۴]
در ژوئن سال ۲۰۰۶ میلادی پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان پیشنهادی به جمهوری اسلامی ایران ارائه دادند که براساس آن به ازای تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای امتیازاتی به ایران تعلق می‌گرفت، از جمله این امتیازات لغو تحریم‌های هوایی علیه ایران بود. البته با توجه به پاسخ منفی ایران به این پیشنهاد به نظر می‌رسد تحریم‌ها در سالهای آینده نیز ادامه یابد.
سعید حسامی مدیرعامل در مصاحبه با روزنامه ابرار اقتصادی پیرامون احتمال قطع پروازهای ایران ایر به اروپا بر اثر تحریم گفت :«اتحادیه اروپا تصمیم خود را گرفته است و به سرعت تلاش می‌کند تا زمینه را برای قطع پروازها فراهم کند.» [۵]
ساختار سازمانی
هما در حال حاضر یک شرکت کاملاً دولتی است. این شرکت در مجموع ۸۸۸۷ نفر را در استخدام خود دارد، که از این تعداد ۱۱۹۸ نفر خدمه پرواز، ۱۷۳۲ نفر تکنسین پرواز و نگهداری هواپیما و ۱۹۰۰ نفر نیز کارمندان و کارکنان بخش‌های خدماتی هستند.
خانواده هما
ایران ایرتور
هما در سال ۱۹۹۲ شرکت هواپیمایی ایران ایرتور را با استفاده از چند فروند هواپیمای توپولف ۱۵۴ که در بحبوحه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از جمهوری‌های تازه استقلال یافته آن اجاره کرده بود راه اندازی نمود. ایران ایرتور در بهمن ۱۳۸۵ با بهره گیری از سیزده فروند هواپیمای توپولف ۱۵۴ به خدمت رسانی در مسیرهای داخل ایران می پرداخت. ایران ایرتور به طور کامل از شبکه فروش و خدمات فرودگاهی هما استفاده می‌کند و به همین دلیل تنها شرکت هواپیمایی ایرانی به جز هما به شمار می‌رود که می‌توان بلیت پروازهای داخلی آن را به راحتی در خارج از ایران نیز تهیه کرد. پایگاه‌های اصلی آن در فرودگاه مهرآباد تهران و فرودگاه بین‌المللی مشهد قرار دارد. ایران ایرتور در زمینه انجام پروازهای چارتر نیز فعالیت می کند.
گروه هتل‌های هما
گروه هتل‌های هما یکی از شرکتهای تابعه ایران ایر به شمار می‌رود. این شرکت اداره مجموعه‌ای از هتل‌های پنج ستاره رادر شهرهای بزرگ ایران برعهده دارد. هتل‌های این گروه در شهرهای تهران، شیراز، بندر عباس و مشهد (دو شعبه) قرار گرفته اند. تمام این هتل‌ها به جز شعبه دوم مشهد که در سالهای پایانی دهه ۱۳۷۰ به بهره برداری رسید، پیش از سال ۱۳۵۷ ساخته شده اند.
این گروه در سال ۱۳۵۷ توسط دولت ایران تأسیس گشت و اداره مجموعه‌ای از هتل‌های مصادره شده از شرکتهای آمرِیکایی را بر عهده گرفت. از جمله این هتل‌ها می‌توان به هتل شرایتون تهران اشاره کرد، که بعدها به هتل هما تغییر نام یافت. این گروه در حال حاضر بیش از ۸۰۰ اتاق در اختیار دارد. اگر چه تمام شعبه‌های هتل هما پنج ستاره درجه بندی شده اند، امکانات، خدمات و چیدمان آنها چندان شباهتی به استانداردهای جهانی هتل‌های پنج ستاره ندارد.
عملیات حج
یکی از مهم ترِین فعالیت‌های سالیانه هما، انتقال حاجیان ایرانی به عربستان سعودی و بازگرداندن آنهاست. این شرکت سالیانه ده‌ها هزار زائر ایرانی را در موسم حج از شهرهای مختلف ایران به جده منتقل می‌کند. این عملیات در کنار انجام پروازهای عادی هما صورت می‌گیرد.
هما در سال ۱۳۸۱ بیش از ۶۰ هزار حاجی ایرانی را در مدتی کمتر از یک ماه از ۱۷ شهر ایران به جده منتقل نمود. این عملیات با انجام ۳۵۲ پرواز چارتر انجام گرفت. از آنجا که هما با مشکلات زیادی برای تأمین هواپیما روبروست تنها قادر است نیمی از زائران ایرانی را به عربستان منتقل کند و سایر زائران باید از خدمات هواپیمایی سعودی استفاده کنند.
هما همچنین در فصل انجام عمره مفرده پروازهایی را برای جابجا کردن زائران ایرانی به جده انجام می‌دهد. ایران ایر در سال ۱۳۸۵ برای ارائه این خدمات یک فروند ایرباس آ-۳۰۰ بی ۲ را از یک شرکت ترک و یک فروند بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ را از یک شرکت اردنی اجاره نمود. اکثر پروازهای حج هما، برای جلوگیری از ایجاد اختلال در پروازهای عادی شرکت در ساعات نیمه شب انجام می‌گیرد.
خصوصی‌سازی
در تیر ۱۳۸۵ با ابلاغ سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی درباره اصل ۴۴ قانون اساسی ایران توسط علی خامنه‌ای به رییس جمهور، دولت ایران اجازه پیدا کرد سهام بسیاری از شرکتهای وابسته به خود را از طریق بازار بورس واگذار کند که هما نیز یکی از این شرکت‌ها بود. البته با توجه به این که هما در سالهای گذشته همواره شرکتی زیان‌ده بوده، به نظر نمی‌رسد در اولویت برنامه‌های خصوصی سازی دولت ایران قرارداشته باشد.[نیازمند منبع]
ناوگان
ناوگان عملیاتی هما شامل هواپیماهای زیر است : (آمار مربوط به فروردین ۱۳۸۶) [۶] [۷]
| نوع | تعداد | گنجایش |
|---|---|---|
| ایرباس آ۳۰۰-۶۰۰ آر | ۴ | ۲۵۳–۲۶۵ |
| ایرباس آ۳۰۰-بی۲ کی | ۴ | ۲۷۷ |
| ایرباس آ۳۰۰-بی۴ اف اجاره‌ای از شرکت ایران ایرتور | ۲ | ۲۷۸ |
| ایرباس آ۳۰۰-بی۴ | ۴ | ۲۷۸-۲۹۵-۲۶۲ |
| ایرباس آ۳۱۰-۳۰۰ | ۲ | ۲۰۰ |
| ایرباس آ-۳۲۰ | ۳ | ۱۴۷ |
| بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰ | ۴ | ۱۵۴ |
| بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ بی | ۲ | ۴۳۴ |
| بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ بی اجاره‌ای از شرکت هواپیمایی قطر | ۱ | ۴۷۰ |
| بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ بی | ۱ | ۴۷۰ |
| بوئینگ ۷۴۷ اس پی | ۴ | ۵۹۲ |
| فوکر ۱۰۰ | ۴ | ۱۰۴ |
| فوکر ۱۰۰ اجاره‌ای از شرکت چابهار | ۱۲ | ۱۰۴ |
| جمع کل | فروند ۴۷ | صندلی ۹۲۵۴ |
میانگین سنی ناوگان هما بیش از ۲۲ سال است.
آ-۳۱۰های زمین‌گیر
هما ۶ فروند ایرباس آ-۳۱۰ دست دوم را به دلیل مشکلات فنی کنار گذاشته است. مشکل اصلی هما ناتوانی در اورهال موتورهای جنرال الکتریک آنهاست.
در مهرماه ۱۳۸۵ نمایندگان کنگره آمریکا قانونی را به تصویب رساندند که به موجب آن شرکتهای آمریکایی با وجود قانون تحریم‌های داماتو می‌توانند به ارسال قطعات و تعمیر ایرباس‌های هما بپردازند.
نوسازی ناوگان
هما قصد دارد هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ خود را در آینده نزدیک از رده خارج نماید. با توجه به تحریم‌های آمریکا مذاکرات خود را برای خرید هواپیماهای نسل جدید پهن‌پیکر روسی آغاز نموده است. براساس قرارداد منعقده با شرکت روسی کراس ایر در مهر ۱۳۸۵، دو فروند هواپیمای مدرن ایلیوشین آی‌ال ۳۰۰-۹۶ (Ilyushin il-96) به صورت اجاره‌ای در اختیار هما قرار خواهد گرفت و در صورت رضایت از عملکردشان قرارداد خرید ۴ یا ۵ فروند از آنها با ایلیوشین نهایی خواهد شد.
حوادث پیش آمده برای ناوگان توپولف ۱۵۴ ایران ایرتور، مسئولان هما را بر آن داشته تا به فکر جایگزینی برای آن باشند. در این راستا مذاکرات برای خرید ۵ فروند توپولوف ۲۱۴ (Tupolev Tu-204) با شرکت روسی توپولوف آغاز گشت. این هواپیما در کلاس هواپیمای ایرباس آ-۳۱۰ فعلی ایران ایر است. با نهایی شدن این قرارداد هواپیماهای مذکور در نیمه دوم سال ۲۰۰۸ و با آهنگ یک فروند در ماه به شرکت واگذار خواهد شد (ممکن است این قرارداد به ۱۰ فروند افزایش یابد.) [۸][۹]
هما همچنین علاقه‌مندی خود را برای خرید هواپیماهای کوچک سوخو سوپرجت ۱۰۰ اعلام کرده است.
در آذرماه ۱۳۸۵ شرکت توپولوف تعدادی از محصولات جدید خود شامل هواپیمای توپولوف ۲۱۴ و هواپیمای جدید توپولوف ۳۳۴ را در فرودگاه مهرآباد تهران به نمایش گذاشت. در این مراسم که با حضور وزیر راه و ترابری و وزیر دفاع ایران و مدیران شرکت روسی برگزار شد، توانمندی‌های توپولوف برای مسئولان ایرانی ارائه گشت. همین موضوع احتمال همکاری‌های گسترده کارخانجات روسی را با شرکت‌هایی نظیر هما درآینده تقویت می‌کند.[۱۰]
در روز ۲۹ آذر ۱۳۸۵ یک بوئینگ ۷۴۷ اس‌پی هما که به دلیل مشکلات فنی مدت‌ها زمین گیر شده بود پس از طی کردن تعمیرات اساسی در شرکت فجر آشیان (وابسته به وزارت دفاع ایران) به ناوگان این شرکت بازگشت. سایر هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ اس‌پی هما (۳ فروند دیگر) نیز به جز یکی اورهال شدند که دیگری نیز تا پایان سال ۱۳۸۷ اورهال می شود. مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی از تحقیق برای خرید ۴۰۰ هواپیما توسط این ایرلاین با کشورهای مختلف خبر داد. هواپیماهای توپولوف ۲۰۴، هواپیمای MD جزو هواپیماهایی هستند که به تازگی توسط هماقرار است خریداری شود.
آرم و رنگ‌آمیزی
طراحی آرم شرکت هما در پاییز ۱۳۴۰ بر گرفته از سرستون پرنده‌نمایی در تخت جمشید که سه خصلت متفاوت داشت: سر عقاب، گوش‌های گاو و یال‌های اسب، توسط آقای ادوارد زهرابیان انجام شد.[۱۱] رنگ آمیزی هواپیماهای هما به شکل زیر است: بدنه‌ای کاملاً سفید با کلمه ایران ایر به رنگ آبی پررنگ بالای پنجره مسافران و نشان هما به رنگ آبی پررنگ بر روی دم هواپیما که یک نوار آبی رنگ بالای آن قرار دارد. مدل هواپیماهای هما توسط یک شرکت آلمانی تهیه شده است.
ویژگی‌ها
- پس از سال ۱۳۵۷ نوشیدنی‌های الکلی از فهرست پذیرایی هما حذف شد.
- سیگار کشیدن در تمام پروازهای داخلی و خارجی هما ممنوع است.
- ایران ایر در کنار هواپیمایی سعودی تنها شرکت هواپیمایی جهان است که هواپیماهای بوئینگ ۱۰۰-۷۴۷ بی را از بوئینگ خریداری نمود.
- کد هما در شرکت بوئینگ عدد ۸۶ است.
حوادث
- در۵ دسامبر سال ۱۹۵۲ یک فروند داگلاس دی سی ۳ هما در نزدیکی تهران سقوط کرد، در اثر این حادثه ۲۷ نفر جان باختند و تنها دو نفر از سرنشینان نجات یافتند.
- در ۲۱ ژانویه ۱۹۸۰ یک فروند بویینگ ۷۲۷-۱۰۰ هما در حالی که در آستانه فرود در فرودگاه مهرآباد تهران قرارداشت بر اثر گرفتار شدن در طوفان با ارتفاعات پوشیده از برف البرز برخورد کرد. در اثر این حادثه هر هشت خدمه و تمام ۱۲۰ مسافر پرواز جان سپردند.
- در ۳ جولای ۱۹۸۸ پرواز شماره ۶۵۵ هما که از بندرعباس راهی دبی بود توسط ناو آمریکایی وینسز بر فراز خلیج فارس سرنگون شد. بر اثر این حادثه همه ۲۷۴ مسافر و ۱۶ خدمه پرواز جان باختند. مقامات نیروی دریایی آمریکا ادعا کردند که خدمه ناو، ایرباس پهن‌پیکر هما را با یک فروند هواپیمای جتگنده اف۱۴ نیروی هوایی ایران اشتباه گرفته‌اند.
- در تاریخ ۲ ژانویه سال ۲۰۰۸ یک فروند هواپیمای فوکر ۱۰۰ هما با شناسه EP-IDB که با ۱۰۰ مسافر در صدد برخاستن از فرودگاه مهرآباد برای انجام یک پرواز داخلی به مقصد شیراز بود، پس از آتش گرفتن موتور و بالش از باند خارج شد. در جریان این حادثه که زیر بارش سنگین برف رخ داد به هیچ کس آسیبی وارد نشد.[۱۲]
- در ۱۳۸۸/۷/۱۳ پروازی از تهران به مدینه بعد از ۲۰ دقیقه پرواز به فرودگاه بین‌المللی مهرآباد برگشت. این برگشت به علّت منفجر شدن موتور سمت راست بود.
- در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۸۹ ساعت ۱۹:۴۵ یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ این شرکت با شناسه EP-IRP به شماره پرواز ۲۷۷ در مسیر پروازی تهران ارومیه به علت شرایط نا مساعد جوی و هوای برفی شدید، در ۵ مایلی فرودگاه ارومیه دچار سانحه گردید و ۷۷ نفر از ۱۰۵ سرنشین آن از جمله ۱۰ خدمه پرواز کشته و بقیه مصدوم شدند
ارباس a380
ایرباس آ-۳۸۰
ایرباس آ-۳۸۰ (Airbus A380) یک هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر، چهار موتوره و دوطبقه ساخته شرکت ایرباس است. این هواپیما بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان است. ساخت ایرباس آ-۳۸۰ از سال ۱۹۹۶ با عنوان A3XX آغاز شد و از سال ۱۹۹۸ با عنوان کنونی شناسانده شد.[۱] نخستین بار در ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ به صورت آزمایشی از تولوز فرانسه به پرواز در آمد و دو سال بعد در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ نخستین پرواز تجاری آن برای شرکت هواپیمایی سنگاپور انجام شد. این پرواز از سنگاپور به مقصد سیدنی انجام شد.
ایرباس آ-۳۸۰ توانایی جابجایی تعداد زیادی مسافر دارد و کاربرد آن در سفرهای بین‌المللی و مسافت‌های طولانی است. تعداد صندلی آن در مدل استاندارد با سه کلاس مسافربری بالغ بر ۵۲۵ نفر است. در مدل‌هایی که تنها دارای یک کلاس اقتصادی هستند، این ظرفیت تا ۸۵۳ نفر قابل گسترش است.علیرغم ابعاد عظیم این هواپیما، A380 بر اساس ابعاد عرف و مقبول و استوانهای شکل همانند بوئینگ747 ساخته شده و بدنهء آن، تنها اندکی از Boeing 747 عریضتر است. در نمای ظاهری، A380 دارای بالهایی است که در قسمت پائین بدنه نصب شده‌اند (Low-Mounted) و اندکی متمایل به عقب هستند و چهار نقطه برای اتصال موتور در آنها پیشبینی شده است. قسمت ارابهء فرود هواپیما، مشتمل بر 22 عدد چرخ است که نحوهء جاگذاری آنها، مشابه چرخهای بوئینگ747 و 777 است. این نوع طراحی در قسمت ارابهء فرود، با اغلب باندهای فرود در فرودگاههای معظم، سازگاری دارد. با این حال، مساحت عظیم بالهای هواپیما، این نیاز را در اغلب فرودگاههای بزرگ پدید میآورد که عرض باندهای خود را افزایش دهند تا دو هواپیمای A380 در کنار هم بتوانند عبور نمایند.
پس از گذشت بیش از ۲۰ سال از ورود هواپیمای موفق بوئینگ ۷۴۷ به خدمت، نیاز به ساخت هواپیمایی جدیدتر و به‌روزتر احساس می‌شد که از پیشرفت‌های عمده در فن‌آوری طراحی، مواد و روش‌های جدید ساخت استفاده نماید. در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، شرکتهای هواپیماسازی ارباس با طرح A3XX و بوئینگ با طرح 747X و مکدانل داگلاس با طرح MD-12 فعالیت خود را برای ورود به این بازار آغاز کردند. طرح MD-12 پس از مدتی به علت شکست در بازاریابی توسط مکدانل داگلاس کنار گذاشته شد و پس از خریده شدن این شرکت توسط بوئینگ در سال ۱۹۹۷، عملاً مکدانل داگلاس از دور رقابت‌ها خارج شد.
هدف شرکت ارباس برای پروژه A3XX در ابتدا تولید هواپیمای غول‌پیکر جدیدی بود که هزینهٔ عملیاتی‌اش ۱۵٪ از هزینه‌های عملیاتی بوئینگ ۷۴۷ مدل ۴۰۰ کمتر باشد. در همین حال طرح 747X شرکت بوئینگ برای رقابت با ارباس عبارت بود از اعمال تغییراتی بر روی هواپیمای ۷۴۷ مدل ۴۰۰ که منجر به افزایش ظرفیت مسافر و کاهش هزینه‌های عملیاتی گردد. بنای طرح بر این بود که برای کاهش هزینه‌های پژوهش و طراحی از بالهای موجود ۷۴۷ و کابین خلبان و طراحی داخلی هواپیمای ۷۷۷ استفاده شود. برنامه بوئینگ برای پیشبرد طرح 747X با موفقیت چندانی همراه نبود؛ اختلاف طرح جدید بوئینگ با سلف خود به اندازه‌ای نبود که شرکتهای هواپیمایی را به سرمایه‌گذاری روی آن ترغیب نماید. به این ترتیب بوئینگ در سال ۲۰۰۱ پروندهٔ طرح 747X را برای همیشه بست و فعالیت‌های شرکت را بر روی دو طرح متمرکز کرد: بهینه‌سازی ۷۴۷ مدل ۴۰۰ و همچنین پژوهش روی ساخت هواپیماهای کوچک‌تر با بُرد بلند که نهایتا به ساخت هواپیمای ۷۸۷ منجر شد.
بحران مالی جنوب شرق آسیا در اواخر دهه ۱۹۹۰، شرکت ارباس را وادار کرد که طرح A3XX را به نحوی تغییر دهد که هزینه‌های عملیاتی آن تا ۲۰٪ کمتر از هزینه‌های عملیاتی هواپیمای ۷۴۷ مدل ۴۰۰ باشد تا شرکتهای هواپیمایی را تشویق کند که برای صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری از طرح ارباس پشتیبانی کنند. طرح نهایی ارباس منجر به تولد نخستین هواپیمای مسافربری کاملاً دو طبقه شد. این هواپیما همچنین از مزایایی چون کاهش قابل ملاحظه مصرف سوخت، استفاده از فن‌آوری‌های جدید در ساخت مواد، پیشرانه‌های مدرن و کاهش هزینه‌های نگهداری نسبت به هر صندلی برخوردار است.
طرح A3XX در نهایت به آ-۳۸۰ تغییر نام داد. آ-۳۸۰ که بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان است، با گنجایش ۵۵۵ صندلی و با بردی معادل هشت هزار ناتیکال مایل بدون توقف، برای نخستین بار در آوریل ۲۰۰۵ به پرواز در آمد. این هواپیما در سال ۲۰۰۲ وارد مرحله تولید گشته و تولید اولین نمونه تجاری این هواپیما از ماه مه سال ۲۰۰۴ آغاز شد. اولین پرواز این هواپیما نیز چندی بعد با موفقیت با موتورهای رولزرویس انجام پذیرفت و از اواخر سال ۲۰۰۷ وارد خدمت ناوگان هوایی شرکت هواپیمایی سنگاپور و سایر شرکتهای سفارش دهنده شد. اولین پرواز A380-800 به تاریخ 27 آوریل 2005 A380-800F مطابق برنامه قرار است اوائل 2007 پرواز کند.
ورود به خدمت A380-800 مطابق برنامه در اواخر سال 2007 وارد خدمت خواهد شد. (برای سنگاپور ایرلاینز) A380-800F مطابق برنامه برای سال 2010 آماده خواهد شد. (برای فدرال اکسپرس)
خدمه دو نفر: یک خلبان و یک کمک خلبان.
تعداد مسافران A380-800 حداقل 555 نفر در سه کلاس یا 840 نفر در یک کلاس.
قیمت تخمینی 296 تا 316 میلیون دلار (برای سال 2006)
ابعاد A380-800 طول: 238.67 فوت = 72.75 متر فاصله دو سر بالها: 261.83 فوت = 79.80 متر ارتفاع: 79 فوت = 24.08 متر سطح بالها: 9095.5 فوت مربع = 845 متر مربع
اوزان وزن خالی برای A380-800 مساوی با 610680 پوند = 277000 کیلوگرم وزن خالی برای A380-800F مساوی با 555565 پوند = 252000 کیلوگرم وزن عادی برای برخاستن: نامعلوم
حداکثر وزن برای برخاستن در A300-800 معادل 1234590 پوند = 560 هزار کیلوگرم در A300-800F معادل 1300725 پوند = 590 هزار کیلوگرم
حجم مخازن سوخت داخلی در هر دو مدل 800 و 800F معادل 575185 پوند = 260900 کیلوگرم
حداکثر وزن قابل بارگذاری در A300-800 معادل 185190 پوند = 84 هزار کیلوگرم در A300-800F معادل 330695 پوند = 150 هزار کیلوگرم
پیشرانه در مدل A380-800 چهار موتور توربوفن RB-967 ساخت رولزرویس
پیشرانه در مدل A380-800F یا چهار موتور توربوفن RB-975 ساخت رولزرویس یا چهار موتور توربوفن GP-7275
کشش موتور RB967 معادل 272 هزار پوند = 1210 کیلونیوتن موتور GP-7267 معادل 326 هزار پوند = 1450 کیلونیوتن موتور RB-975 معادل 299435 پوند = 1332 کیلونیوتن
کارایی حداکثر سرعت در ارتفاع 35 هزار فوتی = 595 مایل بر ساعت = 955 کیلومتر بر ساعت = 0.89 ماخ حداکثر سرعت در سطح دریا = 390 مایل بر ساعت = 63- کیلومتر بر ساعت سرعت کروز (پرواز با سرعت ثابت) در ارتفاع 35 هزار فوتی = 560 مایل بر ساعت = 900 کیلومتر بر ساعت = 0.85 ماخ
نرخ اوج گیری: نامعلوم
سقف پرواز خدمتی: 13100 متر = 42980 فوت
برد پروازی در A380-800 معادل 8000 ناتیکال مایل = 14815 کیلومتر در A380-800F معادل 5600 ناتیکال مایل = 10370 کیلومتر
حد تحمل فشار ثقل (g Limit) : نامعلوم
انواع شناخته شده
A380-700 نمونهء اولیهای که با نام A3XX-50 یا A3XX-50R شناخته می‌شد و برای برد پروازی بیشتر ولی با تعداد مسافر 481 نفر پیشنهاد شده بود.
A300-800 نمونهء اولیهای که پیشتر A3XX-100 شناخته می‌شد و اولین مدل ساخته شده بر اساس حمل تعداد 555 مسافر است.
A380-800C7 نمونهای که بر اساس حمل مسافر و بار بر اساس مدل A380-800 پیشنهاد شد و دارای 7 سکوی حمل بار بود.
A380-800C11 نمونهای که بر اساس حمل ترکیبی از مسافر و بار پیشنهاد شد و دارای 11 سکوی حمل بار بود.
A380-800F مدلی که در ابتدا به نام A3XX-100F شناخته می‌شد و بر اساس مدل A380-800 برای حمل بار در نظر گرفته شده بود و دارای 25 سکو در طبقهء فوقانی، 33 سکو در طبقهء اصلی و 13 سکوی حمل بار در طبقهء زیرین بود.
A380-800R مدلی بر اساس A380-800 ولی با برد پروازی بیشتر و دارای ظرفیت حمل 555 مسافر.
A380-800S مدلی بر اساس A380-800 ولی با برد پروازی کاهش یافته.
A380-900 در ابتدا با نام A3XX-200 شناخته می‌شد و دارای بدنه‌ای کشیدهتر برای حمل 656 مسافر است.
A380-900S مدلی بر اساس A380-900 ولی با برد پروازی کمتر.
پیشرانه‌های ایرباس آ-۳۸۰ [ویرایش]
این هواپیما توسط چهار دستگاه موتور جت نیرودهی می‌شود که هر یک حداکثر ۷۰٬۰۰۰ پوند نیرو تولید می‌کنند. بسته به نوع سفارش، این هواپیما به موتورهای بریتانیایی رولزرویس (Rolls-Royce Trent 900) یا موتورهای آمریکایی ساخت شرکتهای جنرال الکتریک و پرات اند ویتنی (Engine Alliance GP7000) مجهز می‌شوند. به وسیله این موتورها، عملیات برخاست می‌تواند در باندی تقریباً به طول ۳ کیلومتر در سطح دریا در دمای ۱۵ درجه بالای صفر با حداکثر وزن انجام پذیرد. هر یک از این موتورها در مقاسیه با موتورهای هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ حدود ۷٬۰۰۰ پوند بیشتر قدرت دارند، که البته با توجه به وزن بیشتر هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ که به مراتب از جامبوجت بالاتر است چنین مسئله‌ای طبیعی جلوه می‌کند
کابین خلبان [ویرایش]
هواپیمای آ-۳۸۰ دارای کابین خلبان شیشه‌ای و مشابه سایر مدلهای ایرباس است. اندازه صفحه‌های نمایشگر اطلاعات بین ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر ( ۶ تا ۸ اینچ) است. ابزارهای ناوبری تمام اوتوماتیک هستند. کابین خلبان ایرباس آ-۳۸۰ دارای دوربین نمایش هواپیما از بیرون٫ صفحه کلید و دارای سیستم پیشرفته ناوبری و جهت‌یابی است.
فرودافزار [ویرایش]
ارابه‌های فرود این هواپیما شامل ۲۲ چرخ و ساخت شرکت گودریچ است که شامل دو پایه زیر بال هر یک با ۴ چرخ، دو پایه مرکزی زیر بدنه هر بک با ۶ چرخ، و دو چرخ دماغه هواپیما است. این هواپیما می‌تواند دور ۱۸۰ درجه‌ای را در مسافتی به طول ۵۶٫۵ متر انجام دهد، که ۳٫۵ متر از ۶۰ متر استاندارد ابعاد فرودگاه‌ها کمتر است. بالاترین سرعت عملیاتی هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ حدود ۱۰۶۲ کیلومتر بر ساعت و برد آن هشت هزار مایل دریایی یا پانزده هزار کیلومتر با بیشترین تعداد مسافر است. زمان بارگیری کامل در فرودگاه یا پایانه هوایی مرکزی شامل پیاده کردن مسافران، تمیز کردن محیط داخلی هواپیما، سرویس‌های دیگر و سوار کردن مسافران برای پرواز بعدی حداقل ۹۰ دقیقه به طول می‌انجامد.